"NEYROGUMORAL BOSHQARUV MEXANIZMLARI VA ULARNING ORGANIZMDAGI MUVOZANATNI SAQLASHDAGI ROLI"

Abstract

Inson organizmi murakkab tizim bo‘lib, uning barqaror faoliyat yuritishi turli boshqaruv mexanizmlari orqali ta’minlanadi. Ushbu mexanizmlardan eng muhimlaridan biri neyrogumoral boshqaruv tizimi hisoblanadi. Neyrogumoral boshqaruv – bu nerv va gormonal tizimlar orqali organizmning ichki muhitini tartibga soluvchi murakkab va uyg‘un mexanizmdir. Ushbu tizim organizmning tashqi va ichki muhitdagi o‘zgarishlarga moslashuvi, homeostazni saqlash, organ va tizimlarning o‘zaro muvofiqligini ta'minlashda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Nerv tizimi tezkor axborot uzatish va ta’sir ko‘rsatish orqali organizmning favqulodda holatlarga zudlik bilan javob berishini ta’minlasa, gormonal tizim esa nisbatan sekinroq, ammo uzoq davom etuvchi va barqaror ta’sirlarni amalga oshiradi. Neyrogumoral boshqaruv mexanizmlarining o‘zaro ta’siri orqali yurak-qon tomir, ovqat hazm qilish, nafas olish, siydik ajratish, gomeostaz va immun tizimlarining bir maromda ishlashi muvofiqlashtiriladi. Ushbu ishda neyrogumoral boshqaruvning asosiy komponentlari, ularning fiziologik va biokimyoviy asoslari, shuningdek, neyro va endokrin tizimlar o‘rtasidagi o‘zaro aloqadorlik keng yoritilgan. Bundan tashqari, stress, gomeostaz buzilishlari, gormonal nomutanosiblik kabi holatlarda ushbu tizimlarning qanday o‘zgarishlarga uchrashi, patologik sharoitda qanday klinik ko‘rinishlar kuzatilishi haqida ham batafsil ma’lumot berilgan. Tadqiqotda shuningdek neyrogumoral boshqaruv mexanizmlarining diagnostik va terapevtik ahamiyati, zamonaviy tibbiyotda ularni tartibga solish usullari, farmakologik vositalarning bu tizimlarga ko‘rsatadigan ta’siri hamda neyroendokrin kasalliklarning zamonaviy talqini muhokama qilingan. Ushbu mavzu, ayniqsa, fiziologiya, patofiziologiya, endokrinologiya, nevrologiya va umumiy tibbiyot sohalarida tahsil olayotgan talaba va mutaxassislar uchun muhim nazariy va amaliy asos bo‘lib xizmat qiladi.